In Jongensuren, een nieuwe thea­ter­tekst van Koen Verheijden op basis van Burniers romans, zien we vier acteurs, vier vrouwen op de vloer, die afwisselend Andreas Burnier en de personages om haar heen spelen. Het is een onder­zoe­kende, haast docu­men­taire voor­stel­ling, gemaakt door iemand die diep in het leven en werk is gedoken van een van Nederlands grootste schrijvers. Jongensuren is een theatrale ode aan Andreas Burnier, ook in vorm en stijl; associatief, vanuit verschil­lende perspec­tieven en met veel (soms wrange) humor. 

Ik wilde iets maken over een queer schrijver die ik niet kende en die uit Nederland kwam. In eerste instantie kom je dan al gauw bij de grote namen zoals Gerard Reve. Terwijl ik verder zocht, stuitte ik op Andreas Burnier. Ik kende haar niet. 

De thema’s in haar boeken gaan over de oorlog en hoe die doorwerkt in een mensenleven, over identiteit, en over haar zoektocht naar queerness. Dit zijn zoektochten waarin ik mezelf sterk herken. Twee van de belang­rijkste thema’s in mijn eigen werk zijn zowel de invloed van oorlog op een mensenleven als queer verhalen. Die twee aspecten kon ik plots samen­brengen in het werk van Burnier. 

Zo begon mijn fascinatie. Waarom is deze schrijver, die vroeger een grote naam was, tegen­woordig minder bekend dan iemand als Gerard Reve? Ik wilde haar opnieuw een podium geven voor mijn generatie.

Was het moeilijk om dit boek te bewerken?

Nou, normaal gesproken schrijf in mijn teksten zelf. Dan moet je alles uit jezelf halen. Nu krijg je door het boek zo het materiaal. Je kan er gewoon meteen mee aan de slag. Je hoeft het niet uit te zoeken. 

De taal van het stuk is heel toegan­ke­lijk, lekker geschreven. Zat dat ook in het boek of is dat jouw stijl?

Dat is mijn stijl. Het boek is best wel moeilijk. Super rationeel. Ze is behoorlijk rationeel en intelligent en dat merk je wel in het werk dat ze heeft geschreven. Ik vond het best een beetje taai. Het was wel een uitdaging hoe ga ik van dit materiaal juice maken. Hoe ga ik iets spannends maken? Theater gaat over gevoel, inleving. Dat gaat minder als het alleenmaar gedachtes zijn. Dat was de uitdaging. 

- Koen Verheijden

Hoe zijn jullie op deze vorm van decor gekomen. Hoe is dit idee van het decor ontstaan? 

We zijn er al heel lang mee bezig; het begon in februari 2024. Juul Dekker heeft het ontwerp gemaakt, en dat is echt een proces geweest. Ik wilde graag het gevoel van een Amsterdamse, bruine kroeg als uitgangs­punt nemen, maar dan in een ruimte die continu kan veranderen, omdat de setting telkens naar andere plekken verhuist. Het idee van verschil­lende vormen kwam van de decor­ont­werper, als beeld voor werelden die niet in elkaar passen. Gaandeweg voegden we het scherm toe, waar je niet doorheen kunt kijken, maar dat wel licht doorlaat en schaduwen toont. Zo bouw je samen de vorm van het decor op. 

- Koen Verheijden

Sinds mijn afstuderen in 2017 aan de toneel­aca­demie Maastricht werk ik als kostuum­ont­werper en scenograaf voor theater en film, met als thuisbasis mijn atelier in Rotterdam. Ik ben een obser­veerder en kijk graag naar mensen en naar welk verhaal ze met hun kleding willen vertellen. Naast het ontwerpen heb ik altijd een grote interesse gehad voor het kleer­ma­kersvak en haal ik veel inspiratie het maken van kostuums en het werken met verschil­lende materialen. — Hanne Pierrot

Opdracht

Als je naar het kleu­ren­palet kijkt zie je een foto met de verschil­lende kleuren. Je ziet een opvallend afwijkende kleur. 

Hoe en/​of via welke rollen zal deze kleur terugkomen in de voor­stel­ling, denk je?

OPDRACHT

Gebruik deze tekst uit de voor­stel­ling.

- Lees de tekst eerst uit als monoloog;

- Speel hem vervolgens met meerdere acteurs.

Stel dat jij de maker/​regisseur van deze voor­stel­ling bent.

- Wat werkt voor jou beter? De tekst gespeeld als monoloog of met meerdere acteurs? En waarom?

- Wat is het effect van deze tekst volgens jou? 

Bekijk hier de script­pa­gina om te zien hoe de tekst is toegepast in de voor­stel­ling (pdf)

De voor­stel­ling gaat over het leven van iemand die worstelt met haar queerness. We spraken erover met regisseur Koen Verheijden.

De voor­stel­ling wordt gespeeld door vier vrouwen. Hoe is het om met vier vrouwen te werken? Werk je altijd graag met vrouwen?

Ja, eigenlijk altijd. Ik werk bijna nooit met mannen. Natuurlijk heb ik wel eens met mannelijke acteurs gewerkt, maar ik vind het prettiger om met vrouwen te werken.

Waarom is dat zo?

Ik ben altijd erg gepest door mannen, en ik ben zelf ook homo­sek­sueel. Als homo­sek­sueel heb je vaak het gevoel dat je minder bent dan de heteroman. Dat is iets wat je ingeprent krijgt. Bij mannen voelde ik me nooit echt gehoord, maar bij vrouwen wel. Bij vrouwen voel ik me veel veiliger; ik hoef niets voor te wenden. Als ik met een groep mannen zou werken, zou ik me onge­mak­ke­lijk voelen en niet weten hoe ik me moet gedragen.

Ik vond het bijzonder hoe jullie deze voor­stel­ling hebben gemaakt. Het lijkt wel alsof jullie samen met de vier actrices de voor­stel­ling hebben ontwikkeld.

Ja, dat is echt mijn stijl.

Heb je dan geen last van het feit dat iedere acteur zijn eigen ideeën heeft?

Nee, juist niet. Ik vind het fijn om te kunnen bouwen op elkaars ideeën. Uitein­de­lijk ligt de regie wel vast, en neem ik als regisseur de beslis­singen. Meestal kom ik met een beginidee, en vervolgens dragen zij ook ideeën aan, waardoor je samen bouwt. Die input vind ik heel waardevol. Ik vind het ook belangrijk dat de acteurs voelen dat het hun voor­stel­ling is, iets waar ze trots op kunnen zijn. Ik kies dan ook acteurs die openstaan voor dat soort samenwerking.