Samen sterk voor inclusief theater

6 juni 2024

Samen sterk voor inclusief theater

Op de slotavond van het Creative Access Lab presen­teerden de zeventien makers een gezamenlijk manifest voor een toekomst voor inclusief theater.

Samen sterk: manifest voor Inclusief Theater 

Samen staan wij hier aan het begin van een revolutie in de thea­ter­we­reld. De intensieve samen­wer­king van de afgelopen drieënhalve week in het Creative Access Lab gaf ons waardevolle inzichten op normen en waarden. Het is tijd om deze energie om te zetten in een krachtige, inclusieve beweging die de thea­ter­we­reld verrijkt en waarbij we streven naar een gelijk­waar­dige beleving voor iedereen. Het is niet langer acceptabel om de stemmen van gemar­gi­na­li­seerde groepen te negeren; groepen die we nog te vaak buiten­sluiten. Creative Access kan ons helpen het theater een gelijk­waar­di­gere plek te maken voor meer mensen. We hebben namelijk geleerd dat samenwerken met verschil­lende perspec­tieven en mensen de kwaliteit van ons werk niet vermindert, maar juist verrijkt.

Validisme

Veel mensen zijn niet bekend met het begrip validisme’. Validisme is de discri­mi­natie van — en het hebben van voor­oor­delen tegenover — mensen met een handicap. Het betekent dat mensen met een handicap minder kansen, rechten en toegang hebben in de samenleving doordat er vanuit wordt gegaan dat ze minder capabel of waardevol zijn. Hierdoor accepteert de maat­schappij stil­zwij­gend dat bepaalde plekken ontoe­gan­ke­lijk zijn voor mensen met een handicap. Dus ook in het theater. Er is vooruitgang op gebieden zoals feminisme en anti-racisme, maar bewust­wor­ding over validisme blijft achter. Mensen met een handicap realiseren zich zelf vaak niet eens dat ze gedis­cri­mi­neerd worden. Bewust­wor­ding hierover is essentieel om verandering te bewerk­stel­ligen en echt impact te maken.

Repre­sen­tatie en inter­sec­ti­o­na­li­teit: niet alleen op het toneel

Onze producties moeten verhalen vertellen van diverse groepen, een oprechte afspie­ge­ling van de maat­schappij en deze groepen moeten vanaf de kern actief deelnemen aan de crea­tie­pro­cessen. Dit gaat verder dan alleen fysieke toegan­ke­lijk­heid; het gaat om repre­sen­tatie op alle niveaus, van productie tot uitvoering. Wij willen theater maken waar iedereen zichzelf in kan herkennen, ongeacht hun achtergrond of handicap. We moeten niet alleen aandacht besteden aan de technische aspecten van inclusie, maar ook aan de culturele en sociale dimensies. Theater moet een verbindende factor zijn, juist om taboes te doorbreken en voor­oor­delen te bestrijden.” Het is onze verant­woor­de­lijk­heid om een platform te bieden voor stemmen die vaak niet gehoord worden, en om te laten zien dat hun verhalen net zo waardevol zijn. 

Tijd en ruimte voor iedereen 

We kennen allemaal de tijdsdruk binnen het theater. Dat mag ons niet weerhouden om inclusieve producties te maken. Het is belangrijk dat we onszelf de ruimte geven om te expe­ri­men­teren en fouten te maken. Ik hoef niet eerst een hele opleiding audio­de­scriptie te volgen voordat ik het toe pas,” leerde een van de makers. We moeten niet bang zijn voor verandering en leren terwijl we creëren. Verandering is een constante. Soms moeten we daar zelfs aan bijdragen en openstaan voor nieuwe vormen van expressie, zoals gebarentaal integreren als taal in onze producties, zintui­ge­lijke story­tel­ling, en andere vormen van Creative Access om een breder en rijker palet aan theatrale ervaringen te bieden. Dit betekent ook dat wij niet bang moeten zijn voor schurende gesprekken en moeilijke discussies. Schurende en kwetsbare gesprekken hebben ons tijdens dit lab samen verder gebracht.” Dit geldt niet alleen voor ons als makers maar in alle lagen van productie, uitvoering en binnen orga­ni­sa­ties. Ik heb het gevoel dat we nu een band hebben. Het is een uitdaging voor de toekomst om dit samen door te zetten.” We moeten ons niet laten afschrikken door de uitdagingen, maar deze aangrijpen als kansen om te groeien en te innoveren. Dat kost tijd.

  • Lab 5 6 21 min
  • Lab 5 6 19 min
  • Lab 5 6 18 min
  • Lab 5 6 17 min
  • Lab 5 6 15 min
  • Lab 5 6 10 min
  • Lab 5 6 6 min
  • Lab 5 6 1 min

Kwaliteit en diepgang 

Door langer de tijd te nemen en beter voorbereid te zijn, kunnen we duurzame producties creëren die langer meegaan en een breder publiek aanspreken. Niet kwantiteit, maar kwaliteit.” We moeten de ruimte nemen om iedereen te betrekken en een veilige en productieve werk­om­ge­ving te maken. Dit betekent bijvoor­beeld dat er voor gekozen kan worden dat we mogelijk minder producties per jaar maken, maar dat we in deze producties wel meer diepgang en aandacht voor inclu­si­vi­teit realiseren. Onze ideeën over wat goed theater’ is, moeten we bijschaven en openstaan voor nieuwe vormen van kwaliteit. Dit betekent dat we meer mogen streven naar emo onele en sociale impact. Dit kan tot ver buiten het theater reiken. Ik zou het namelijk ook graag willen delen met zieke of aan huis gebonden mensen. Wij bestaan ook nog.” We moeten beseffen dat het theater niet al jd bereikbaar is en dat velen nog niet de kans krijgen van deze kunstvorm te genieten. Hoe kunnen we het theater naar de mensen krijgen? Hopelijk geeft Creative Access daar een antwoord op. 

De toekomst: een geza­men­lijke missie 

Als we werkelijk een verschil willen maken, moeten we de krachten bundelen. Laten we de handen ineen slaan en elkaar onder­steunen in het streven dat theater er voor iedereen moet zijn. We moeten ons bewust zijn van onze privileges en de verant­woor­de­lijk­heid die daarmee komt om inclusieve en recht­vaar­dige werkplekken te creëren. We moeten de gesprekken, onze normen en waarden, belevingen die we hier zijn begonnen en hebben ontdekt voortzetten. We moeten vragen blijven stellen, waar we ook heen gaan. We hopen dat iedereen dit meeneemt op ieders eigen manier. Het is aan ons om de lessen over inclusiever maken verder te verspreiden en te integreren in ons werk. Het is tijd voor actie, tijd om samen te varen naar een toekomst waar theater werkelijk voor iedereen is.